Szanowni Państwo, kontynuujemy nasz cykl ujawniania materiałów rezydentury wywiadu PRL w Kanadzie. Część z nich pochodzi z niedawno odtajnionego zbioru zastrzeżonego. Materiały te są pozyskiwane w ramach prowadzonego przez nasz tygodnik programu badawczego w IPN „Polonia i jej korzenie".
PODLEGA ZWROTOWI DO CENTRALI NASTĘPNYM KURIEREM
TAJNE SPEC. ZNACZENIA
Egz. Nr 1
INSTRUKCJA NR 5/K/88 Z DNIA 1988.05.12 DLA „WISANA”
1. Dot. „AMARO”
Dziękujemy za informację „KANAZA” odnośnie „AMARO”. Prześlijcie notatkę „KAMAZA” dot. źródeł i okoliczności jej uzyskania.
2. Dot. „ASKO”
Informujemy, że dziewczyna „ASKO” /B.D./ zostanie zwolniona z pracy. W MSZ przeprowadzono z nią rozmowę odnośnie kontaktów z cudzoziemcami. Oświadczyła, że zamierza poślubić „ASKO” choć termin zawarcia związku małżeńskiego jest odległy z wielu przyczyn. Jako jedną z nich wymieniła wyjaśnienie wszystkich kwestii związanych z rozwodem „ASKO”.
Wyrażamy nasze zadowolenie z tego, że „MUSK” zdołał przenieść kontakty na stopę koleżeńską. W dalszych kontaktach sugerujemy aby „MUSK” zachował ostrożność biorąc pod uwagę to, że „ASKO” może być wykorzystywany przez KSS. W rozmowach z „ASKO”, „MUSK” nie powinien powracać do spraw B.D. W przypadku poruszenia tego tematu przez „ASKO” powinien zachować się jakby nic nie wiedział o rozwoju sytuacji.
3. Dot. dokumentów tożsamości
Poinformujcie odwrotnie pocztą w jaki sposób weszliście w posiadanie fotokopii nowych dokumentów tożsamości. Przekazaliśmy je do pionu „L”.
4. Dot. pracy obserwacji
W związku z Waszym sygnałem prosimy o przesłanie kompleksowej informacji odnoście systemu pracy obserwacji w stosunku do oficerów jak i ich rodzin.
5. Dot. wycinków prasowych
Ponownie prosimy o nieprzysyłanie wycinków prasowych bez Waszych komentarzy. Artykuły interesują nas jedynie jako materiał ilustracyjno-dokumentacyjny do sporządzanych na ich podstawie notatek informacyjnych.
6. Dot „MERK” /dane depeszą/
„MERK” nie figuruje w naszej ewidencji. Poinformujcie czy często pracownicy naszych placówek korzystają z jego usług. Prosimy aby „ION” w notatce na temat „MERKA” ujął historię ich znajomości oraz opisał w miarę dokładnie w jakich okolicznościach „MERK” przekazał mu informację o wizycie „SZWADRONU” oraz podał przebieg rozmowy. Przekażcie „IONOWI” aby nie powracał z własnej inicjatywy do tej sprawy. Informujcie na bieżąco o przebiegu kontaktów.
7. Dot. „OXEN”
Poinformował kodowo na PK, że ma kontakt z kanadyjskimi służbami specjalnymi. Ma być zatrudniony /dane depeszą/. prosimy o poinformowanie nas czy firma ta jest Wam znana. W miarę możliwości dokonajcie ustaleń co do:
– zakresu działalności firmy,
– jej sytuacji finansowej,
– nr telefonu firmy.
8. Dot. „MEST”
Odbyto z nim spotkanie w kraju. Przekazał informacje dot. „AMARO”. Poinformował, iż finalizuje sprawę zatrudnienia żony w PLL LOT. Wspomniał, iż przez ostatni rok nie miał kontaktu z „ELK”. Wtedy to „ELK” prosił „MESTA” o zebranie danych nt. aktualnej sytuacji jego syna. „MEST” nie zrobił tego i dlatego nie odnowił z „E” kontaktu. Prosił abyśmy przekazali mu te dane jeżeli jesteśmy zainteresowani aby nawiązał kontakt z „ELKIEM”. Poinformujcie „MESTA”, iż na razie nie ma konieczności aby inicjował kontakty z „ELKIEM”. Przedyskutujemy z nim tą sprawę w trakcie kolejnego pobytu w kraju. „MESTOWI” zlecono aby rozpoznał aktualną sytuację „DAN”. Twierdził, że nie będzie miał z tym trudności. Zlećcie mu sporządzenie informacji na temat właścicielki firmy, w której pracuje „AMARO”. W miarę posiadanych możliwości niech „MEST” zapewni sobie dopływ informacji o jej planach przyjazdowych do kraju. Zgodnie z naszym zleceniem „MEST” ma przekazać Wam listę właścicieli biur podróży, z którymi utrzymuje kontakt wraz z ich krótkimi charakterystykami.
Poinformujcie czy jest Wam znana Alexandra Urszula PETTERS ZARZEKA c. (...) zam. (...) OAKVILLE ONTARIO, ELIZABETH STRZELECKI, ur. (...) Kalisz, zam. (...) Toronto Ont oraz jej mąż.
9. Dot. „LECH” (dane depeszą)
Były marynarz. W grudniu 1987 roku zdezerterował ze statku. Obecnie ma przebywać w Hamilton. Poinformujcie czy jest Wam znany. W przypadku kontaktów „LECHA” z naszą placówką pilnie informujcie.
K. J A R E C K I
***
Warszawa, dn. 14.06.1988 r.
T A J N E
SZYFROGRAM Nr 02348
„WISAN” – Ottawa
INSTRUKCJA 6/K/88
pkt. 3 – (...)
pkt. 5 – ZAZUNIUK x
JAR.K
x – podkreślone szyfrem rezydenckim
Redagował ZADROŻNY
***
PODLEGA ZWROTOWI
DO CENTRALI
TAJNE SPEC. ZNACZENIA
Egz. Nr 1
INSTRUKCJA NR. 6/K/88 Z DNIA 1988.06.15 DLA „WISANA”
1. Dot. „AMARO”
Odbyto spotkanie z „AMARO”. Wywołał je aby zakomunikować, że zrywa współpracę. Miał pretensje, że nie pomogliśmy mu gdy „MEST” go zwolnił z pracy. Poinformował, że zamierza zatrudnić się w Air Canada lub WAZDair. Prosimy o objęcie go kontrolą operacyjną i informowanie nas o wszelkich jego kontaktach z naszymi placówkami. W trakcie kolejnego pobytu w kraju podejmiemy prób wznowienia z nim dialogu operacyjnego.
2. Dot. „MEST”
Odbyliśmy spotkanie. Przekazał informację o „AMARO” oraz pokwitowanie na nadbagaż, który przewoził „AMARO”. Nie potrafił wyjaśnić dlaczego „AMARO” nie podpisał pokwitowania. Oceniamy, że informacje „MESTA” nt. „AMARO” są tendencyjne. Sposób ich przekazania wskazuje na to, że celem „MESTA” jest dyskredytacja „AMARO”. Sądzimy, że „MEST” spowodował zwolnienie „AMARO” z biura podróży. Zlecono „MESTOWI” zebranie informacji o B. ŁOSIAKU.
Po przeanalizowaniu dotychczasowych materiałów uważamy, iż „MEST” jedynie stwarza pozory angażowania się we współpracę z nami. Przekazywane przez niego informacje są ogólnikowe bądź wycinkowe. Realizuje minimum naszych oczekiwań tak abyśmy nie mieli do niego większych pretensji.
Z pionu „R” otrzymaliśmy informacje, że „MEST” otrzymuje łapówki od właścicieli biur podróży w zamian za ulgi przewozowe. Ponadto ma trudnić się sprzedażą biletów powrotnych do Polski uzyskanych od osób które wykupiły je w kraju i pozostały w Kanadzie. „MEST” miał ponadto spowodować zakup mieszkań przez PLL „LOT” po wyższej cenie z czego otrzymał kilka procent. Ma trudnić się także handlem papierosami i alkoholem ze sklepiku, które sprzedaje m.in. restauracji „POLONEZ”.
Poinformowano nas ponadto, że pasierbica „MESTA” usiłowała popełnić samobójstwo. Było to następstwem postępowania „MESTA”, który usiłował ją zgwałcić, a gdy mu to się nie udało szykanował ją i bił. Wydarzenia te były przedmiotem zainteresowania „ODDZIAŁU”, lecz cała sprawa szybko ucichła. „MEST” ma czerpać także dochody z opłat za nadbagaż na który TAZBIR nie wydaje pokwitowań. Sugerujemy podtrzymanie z „M” dialogu operacyjnego oraz objęcie go ścisłą kontrolą operacyjną poprzez źródła. Prosimy o zlecanie mu konkretnych zadań i rozliczanie go z ich realizacji.
Informujcie na bieżąco o rozwoju sytuacji.
3. Dot. „AKAN”
Otrzymaliśmy kolejny list „AKANA” na PK. Wynika z niego, że szuka z nami kontaktu, lecz zapomniał łączności kodowej. W poprzedniej korespondencji sugerował, że rozpoznał w „RIZO” naszego przedstawiciela lecz ten nie nawiązał z nim kontaktu. W tej sytuacji nie wykluczamy, że „A” może być sterowany przez KSS (od red. – kanadyjskie służby specjalne).
W ostatnim liście „AKAN” podał swój nowy adres i numer telefonu /dane depeszą/. Prosimy o dokonanie ustalenia czy telefon jest faktycznie zarejestrowany na „AKANA” oraz o sporządzenie opisu jego miejsca zamieszkania.
W przypadku zgłoszenia się „AKANA” do Urzędu rozpoznajcie jego możliwości. W rozmowie zasugerujcie mu wybranie się do kraju. Informujcie o jego planach przyjazdowych.
4. Dot. „SUN”
Dotychczasowa współpraca nie przyniosła większych efektów informacyjnych. Sugerujemy stawianie konkretnych zadań i rozliczanie z ich realizacji. Prosimy o dokładne relacje „SUNA” z rozmowy z panią SKLAR, w trakcie której zaproponowała mu pozostanie w Kanadzie.
5. Dot. „AKYM”
Prosimy o ukierunkowanie „AKYMA” na rozpoznanie wspólnika męża „DAN” /dane depeszą/. Zainteresowani jesteśmy bliższymi danymi nt. tej firmy /kierownictwo, ilość i personalia zatrudnionych, standing finansowy itp./ oraz bieżącymi informacjami nt. kontaktów „A” z jej pracownikami.
6. Dot. B. ŁOSIAK
Stwierdziliśmy zlikwidowanie przez niego konta walutowego w kraju. Potwierdzałoby to podejrzenia o przygotowywaniu się go do pozostania w Kanadzie. Prosimy o poddanie go ścisłej kontroli w celu ich weryfikacji. Informujcie o wszelkich ew. symptomach jego współpracy z KSS.
7. Dot. „SZWADRON”
Prosimy o bliższe dane nt. lokalizacji szkoły „SZWADRONU” mieszczącej się wg. „RIZO” koło Ottawy oraz informacje nt. adresu nowej siedziby tej służby w Ottawie. Zainteresowani jesteśmy informacjami nt. rekrutacji do pracy w „SZWADRONIE”.
8. Dot. stanu bezpieczeństwa placówki w Montrealu
Sugerujemy jeszcze raz omówić sprawę z „GOSPODARZEM”. O wszelkich nieprawidłowościach w tej kwestii powinien być w pierwszej kolejności informowany oficer d/s bezpieczeństwa placówki. Przypominamy, iż w sprawach kadrowych placówki jest władny jej kierownik.
K. J A R E C K I
***
Warszawa, dn 14.07.1988 r.
T A J N E
SZYFROGRAM Nr 02680
„WISSAN” – Ottawa
dot. 7/k/88
1-Leon WZIENTEK vel ZIENTEK
4-Krystyna GLAZER WOCIAL, BAHNER
5-Michał MICHALSKI (...)
Premie z okazji 22 lipca: „AZ”-100USD, „KAMAZ”-100USD, „MAŁY”-100USD (odbiór w kraju/.
K.JAR
x/-podkreślone rezydenckim
Redagował Lemański
***
TAJNE SPEC. ZNACZENIA
Egz. Nr 1
INSTRUKCJA Nr. 7/K/88 Z DNIA 1988.07.14 DLA „WISANA”
1. Dot. „HACKETT” /dane depeszą/
Jest naszym kontaktem operacyjnym. Od wielu lat współpracuje z naszym resortem. Przez jednostki krajowe był bardzo wysoko oceniany. W 1979 roku był wykorzystywany przez rezydenturę w Brukseli. Jego uplasowanie ograniczało przydatność do celów naszej służby. Na aktywność „HACKETTA” miała także wpływ granicząca z bankructwem sytuacja finansowa kierowanej przez niego spółki. Współpraca nie przyniosła efektów. W 1981 r. utrzymujący z nim kontakt oficer ocenił go jako kombinatora i cwaniaka. Zrezygnowano z wykorzystywania go przez naszą służbę. W 1984 r. został zatrzymany na próbie nielegalnego wywozu wyrobów futrzarskich. W związku z tym wstrzymano mu wydanie paszportu służbowego. W sprawie tej przedłożył w swojej instytucji pismo z Głównego Urzędu Ceł, z którego wynikało, iż futro było potrzebne żonie na okres zimy w Belgii. Nie spowodowało to jednak zniesienia zastrzeżenia na wyjazdy zagraniczne. Zostaje ono zniesione po pozyskaniu go do współpracy przez jednostkę krajową w 1984 r. Należy nadmienić, że już w 1979 r. uzyskaliśmy informację, że belgijskie służby specjalne rozpracowują go jako pracownika wywiadu polskiego.
Po powrocie z krótkiego pobytu na terenie Kanady sporządził obszerną informację pisemną na temat osób, z którymi miał kontakt. Został przeszkolony pod kątem potrzeb naszego pionu, a także zasad zachowania się na terenie Kanady. Jako zadanie zlecono „H” przekazanie wykazu znajomych wraz z ich krótkimi charakterystykami.
Prosimy o obserwowanie przebiegu jego aklimatyzacji oraz rozpoznanie jego przydatności do realizacji naszych zadań. Poinformujcie nas po okresie aklimatyzacji o Waszej ocenie.
2. Dot. „IRVIN”
Prosimy o poinformowanie nas o przebiegu jego aklimatyzacji i nawiązanych przez niego kontaktach.
3. Dot. „MEST”
W trakcie pobytu w kraju odbyto z nim spotkanie. Nie miał do przekazania żadnych informacji. Poinformował jedynie, że wpłynęły do kraju dwa listy z zarzutami przeciwko niemu. Podał osoby, które podpisały się pod nimi. „MEST przyszedł na spotkanie pod wpływem alkoholu. Jego wygląd zewnętrzny wskazywał na to, że uczestniczył w nocnej libacji. Rozcięcie łuku brwiowego tłumaczył upadkiem. Ślady na twarzy wskazywały jednak, że mogło być to efektem bójki. Prosimy o rozpoznanie sprawy i ustosunkowanie się do postawionych „MESTOWI” zarzutów. Sprawa pilna.
4. Dot. „LIVA”
Odbyto z nim w kraju spotkania. Przekazał szereg informacji o charakterze sygnalizacyjnym. Zlecono mu zadania dot. rozpoznawania „HACKETTA” i „EGERII” /dane depeszą/. „LIVA” utrzymuje, że nie stwierdza działań KSS w stosunku do swojej osoby. Poinformował, że w miesiącu kwietniu B. /dane depeszą/ zaproponował mu pozostanie w Kanadzie. Prosimy w trakcie kolejnych spotkań powracać do tematu ew. działań KSS w stosunku do „LIVY”. O wszelkich symptomach informujcie na bieżąco.
5. Dot. „UNCJO” /dane depeszą/
Posiada paszport konsularny, wystawiony przez KG PRL w Toronto. Poinformujcie czy jest Wam znany, prześlijcie jego dokumenty konsularne.
6. Dot. kosztów spotkań operacyjnych
Prosimy o egzekwowanie zasady, że koszty ponoszone na spotkaniach muszą być wymierne do efektów informacyjnych i operacyjnych. Prosimy w uwagach do raportów operacyjnych odnotowywać koszta poniesione na odbycie spotkania.
K. J A R E C K I
