W sobotnie popołudnie wysiadamy na stacji metra Union i kierujemy się ulicą Bay w stronę jeziora Ontario. Specjalnie wybieramy się koło godziny 17.00, żeby załapać się na zachód słońca na wyspach. Centrum Toronto fotografowane właśnie z wysp jest znanym motywem na pocztówkach. Po kilku minutach przechodzimy pod potężnym wiaduktem autostrady i niedługo potem widzimy już Harbour Square Park. Stąd właśnie odchodzą promy na Toronto Islands.

Mamy szczęście, bo tego dnia nie są pobierane opłaty za prom. Normalnie osoba dorosła musi zapłacić 7 dolarów, dzieci i seniorzy mają zniżki. Za najmłodsze dzieci opłata nie jest pobierana w ogóle. Nie ma kolejki, więc szybko przechodzimy dalej. Nie mamy czasu zerknąć na mapę, bo panowie z obsługi promów już na nas machają. Więc tylko szybko robię zdjęcie mapy, tak na wszelki wypadek, bo nie widzę, żeby gdzieś były rozdawane plany. A ja jednak należę do osób, które potrzebują poczucia orientacji w miejscu, w którym się znajdują. Później to zdjęcie mapy przydało nam się kilkakrotnie.

Więc woła nas pan operator promu i pyta, gdzie chcemy płynąć. A tu oczywiście nigdzie nie ma mapy i ja mam sobie coś świadomie wybrać! Trochę burząc się w środku, za namową pana wsiadamy z mężem na prom płynący na Ward's Island. Do wyboru są jeszcze Centre Island i Hanlan's Point. Promy pływają z różną częstotliwością przez cały rok. Na wyspy można się też dostać taksówką wodną, a nawet spróbować dopłynąć kajakiem.
Podróż trwa chyba niecałe 10 minut. Zauważamy ludzi z rowerami i trochę żałujemy, że nie wzięliśmy swoich. Na wyspach jest możliwość wypożyczenia roweru. Można wybrać klasyczny rower jednoosobowy, tandem, a nawet trójkołowy rower z ławką, w którym zmieści się cała rodzina. To całkiem dobry sposób na przemieszczanie się, a biorąc pod uwagę, że po wyspach nie jeżdżą samochody (poza służbami miejskimi itp.) też raczej bezpieczny.

Okazuje się, że wybór Ward's Island (która w rzeczywistości nie jest oddzielną wyspą, tylko częścią wyspy centralnej) był dobry. Wschodnia część wysp jest zamieszkana – domy można znaleźć na Ward's Island i Algonquin Island. Te niewielkie domki wyglądają jak letniskowe, ale część jest zamieszkana przez cały rok. Jest ich 262, a ich zakup lub sprzedaż reguluje prawo prowincyjne. Stoją gęsto przy wąskich uliczkach, które nawet mają swoje nazwy. Przy jednym z domów odbywa się właśnie przyjęcie w ogrodzie. Zaraz mi się przypominają polskie pracownicze ogródki działkowe z tamtejszymi domkami-altanami. Wyobrażam sobie, że przyjemnie musi być mieszkać w takim miejscu.
W tej części nie ma wielu turystów, jest spokojnie, daleko od miejskiego zgiełku, i widok na Toronto jak z obrazka. Jestem ciekawa, jak to wygląda zimą. Nazwa wyspy pochodzi od rodziny Wardów, która osiadła w tym miejscu około 1830 roku. David Ward, miejscowy rybak, osiedlił się tu z żoną i wychował siedmioro dzieci. Jego syn William w 1882 roku wybudował hotel, który przebudowywany przetrwał 84 lata.
Ogólnie Toronto Islands to 14 wysp o łącznej powierzchni 230 hektarów. Odwiedza je rocznie ok. 1,25 mln ludzi. Największe z nich to Centre Island i Ward's Island. Centre Island okala od południa pozostałe mniejsze wyspy, na które można się dostać, przechodząc przez mosty. Na zachodnim krańcu znajduje się lotnisko Billy Bishop oraz plaża nudystów. Plaża jest też na Ward's Island oraz przy molo na wyspie centralnej.
Kiedyś to, co dzisiaj nazywamy Toronto Islands, było półwyspem, który kształtowały prądy jeziora niosące ze sobą piaski wypłukane z klifów w Scarborough. Wyspy powstały podczas gwałtownego sztormu 14 kwietnia 1858 roku. Utworzył się przesmyk po wschodniej stronie.
Dla rodzin z dziećmi najbardziej atrakcyjna będzie Centre Island. Znajduje się tu park rozrywki działający od 1966 roku oraz minizoo. Można też posilić się w którymś z punktów gastronomicznych. Niedaleko jest też anglikański kościół św. Andrzeja z końca XIX wieku.
Dalej na zachód znajduje się najstarsza latarnia morska w obrębie Wielkich Jezior, będąca zarazem najstarszą kamienną budowlą w Toronto. Latarnia na Gibraltar Point została zbudowana w 1808 roku (podwyższona do wys. 82 stóp w 1832 r.) i działała przez 150 lat. Na Gibraltar Point znajduje się też jedyna na wyspach szkoła oraz przedszkole. Drugie przedszkole zostało założone na Algonquin Island. Jest to inicjatywa rodziców. Uczęszczają do niego dzieci w wieku od 2 do 5 lat.

W końcu dotrzemy do Hanlan's Point, gdzie dopływa prom. Dalej na zachód jest już lotnisko. Miejsce nazywa się od nazwiska rodziny Hanlanów, która jako pierwsza w 1862 roku zaczęła mieszkać na wyspach przez cały rok. 5 lat później wyspy stały się częścią Toronto. W kolejnych latach stawały się coraz bardziej popularnym celem wypoczynku mieszkańców miasta. Podobnie jak na Ward's Island, także na Hanlan's Point stanął hotel.
Wyspy to miejsce, które powinno też zainteresować obserwatorów ptaków. Można tu spotkać ponad 200 gatunków. Może niektórym uda się dostrzec brodzącego przy brzegu ślepowrona zwyczajnego. Populacja tych ptaków została przetrzebiona w latach 50. i 60. ubiegłego wieku na skutek zanieczyszczenia Wielkich Jezior. Zaczęto ją odbudowywać w latach 80. Ptaki wyglądają trochę nieproporcjonalnie ze względu na stosunkowo krótkie nogi. Są szare z ciemnymi czapeczkami na głowach i wierzchami skrzydeł. Z tyłu głowy mają charakterystyczne dwa jasne długie pióra. Występują tu też czaple siwe, a zimą – sowy włochatki małe z rodziny puszczykowatych.
Ze ssaków można natknąć się na lisa. Lisy na wyspy zawędrowały prawdopodobnie zimą po zamarzniętym jeziorze. Trafiają się też bobry, a nawet kojoty.

Często po pierwszym pobycie w jakimś miejscu odczuwa się niedosyt. Ja akurat żałuję, że nie udało nam się tym razem dotrzeć do latarni. Mam też nadzieję, że po wakacjach, kiedy pewnie mniej osób będzie odwiedzać wyspy, będzie można zaobserwować ptaki. Warto też się wybrać tutaj w dzień, gdy niebo jest lekko pochmurne – można wtedy mieć nadzieję na ciekawy i barwny zachód słońca. Nam trafiło się niebo bezchmurne, które wieczorem tylko nieco zaróżowiło się na zachodzie. Mamy więc po co wracać.

tekst i zdjęcia

Katarzyna Nowosielska-Augustyniak

Pisałam już o French River, wpadającej do Georgian Bay - zatoki jeziora Huron, rzece położonej 300 km od Toronto na północ. Jej delta tworząca labirynt odnóg wśród granitowych skał, stwarza dziesiątki możliwości spływów canoe lub kajakiem, a i łodzią motorową można się tam wybrać, bo przeszkód w postaci przenosek jest niewiele, korzystamy więc z tego ile się da. Tym razem oddalamy się trochę od Georgian Bay.

Startujemy tak jak poprzednim razem z Hartley Bay Marina. Cztery osoby plus dwa koty. Płyniemy tak jak przedtem do Ox Bay, a z niej już nową trasą w górę rzeki wpływamy do Pickerel River. Wpłynięcie to nie jest takie łatwe, wiatr w twarz stawia nas w miejscu, musimy się na sam początek porządnie namęczyć. Pickerel River wynagradza nam ten wysiłek, bo choć pod prąd, wiatr się zmienia i wieje w plecy, popychając nas do przodu. Rzeka płynie prosto w dolnym jej odcinku, lewy brzeg równy, prawy rozlewa się na liczne odnogi w kierunku Georgian Bay.  W miarę dziko, trochę cottage'ów.

    Podpływają do nas rangersi, niezbyt sympatyczni na początku, po sprawdzeniu wykupionego pozwolenia stają się milsi.
    Po około 10 km Pickerel skręca w prawo,  rozlewając się w zatokę z wieloma granitowymi wyspami (opisuję ją od ujścia, więc trochę odwrotnie), szukamy tu miejsca na pierwszy biwak. Znowu wiatr w twarz. Znajdujemy miejsce wyglądające na wyjątkowo piękne, na lekko wyniesionej skale na cyplu, ale w momencie przybijania Edyta stwierdza, że śmierdzi tu czymś i to jest naftalina. Coś się jej wydaje, stwierdzamy. Wypakowujemy rzeczy i stajemy osłupiali. Cały kemping usłany kulkami naftaliny. Wiem, że gdzieniegdzie można wyczytać, że to odstrasza niedźwiedzie, ale żeby aż tak się bać, by przytaszczyć tu tego dobrych parę kilogramów?  Równie dobrze tę rolę mogłoby spełnić stare futro babuni. Zbieramy pieczołowicie kulki, niestety, wiele jest rozdeptanych. Jak oni tu wytrzymali w tym potwornym smrodzie? Teraz doceniam silny wiatr, który jest dla nas zbawieniem, bo zwiewa natychmiast zapach kulek.

    Rano ruszamy dalej, Pickerel znowu się prostuje, po mniej więcej ośmiu kilometrach dopływamy do autostrady nr 69. Tu już cottage przy cottage'u. Środkiem rzeki płynie motorówka ciągnąca nową przystań na beczkach, potem druga, i jeszcze jedna. Jakaś wyprzedaż była po drodze? I jeszcze facet z materacami, materace z przodu, nie mamy pewności, czy nas widzi, więc płyniemy do prawego brzegu. Okazuje się, że widzi, zrobił sobie małą szparkę, żeby mieć podgląd na to, co dzieje się przed nim. Ciągną wszyscy te zdobycze większe od nich jak mrówki do swoich domków. Prawy brzeg bardzo stromy, na górze cottage'e, dość gęsto, jedne malutkie i biedniutkie, drugie solidne, od wszystkich jednak wiodą długie strome schodki do pomostów na dole. Każde schodki inne, jedne wykute w skale, inne drewniane, zdobione, jeszcze inne metalowe, finezyjne. Przypominają scenografię z filmu "Imię Róży". Zmuszeni przez intensywny ruch pośrodku do przybliżenia się bardzo blisko brzegu, wymieniamy grzecznościowe uwagi z opalającymi się na pomostach ludźmi, a to że pogoda piękna, a to że jeszcze przyjemniejsza bryza. Przepływamy pod autostradą, pod nią dziesiątki jaskółek, porobiły tu sobie gniazda, zaraz potem jeszcze most kolejowy. Tuż przy autostradzie i torach domki. Jak w takim huku wypoczywać?

Mijamy olbrzymie wyspy – to teren rezerwatów, na mapie duże ostrzeżenie "nie wolno biwakować", gdzieniegdzie wiekowe już domki letniskowe wciśnięte w tereny porośnięte solidnym liściasto-świerkowym lasem. Dopływamy do Głównego Kanału French River, na cypelkach mnóstwo miejsc kempingowych, ale wszystkie zajęte, kto pierwszy ten lepszy. Skręcamy w zatoczkę, jest miejsce! Prawdopodobnie ci przy Głównym Kanale pływają bez mapy i zajmują widoczne z daleka miejsca. Rozbijamy się, wieszanie plecaków, bóbr z żeremia obok obserwuje nas z wody, o zachodzie słońca zwyczajowy tutaj jak widać zmasowany atak komarów zmusza nas do wczesnego spania.

    Kolejny dzień zapowiada się deszczowo, a mamy kierować się teraz z biegiem rzeki i przepływać widowiskowy kanion, widoczny z mostu na 69-tce. Docieramy ponownie do autostrady, koty wyglądają ze schowanka, szum samochodów napełnił je nadzieją na rychły koniec ekscesów Arcykotów, czyli nas. A tu nic z tego! French River płynie tutaj w wąskim spektakularnym kanionie o skalistych wysokich brzegach. Można go podziwiać ze specjalnej kładki zrobionej przy nowym Visitor Center przy moście na drodze nr 69. Tyle razy przejeżdżałam tutaj, patrzyłam na kanion, a on nęcił – przepłyń mnie. Teraz tu jestem, ale z dołu nie wygląda już tak groźnie i tajemniczo. Kończy się wodospadem o wielu stopniach, można tu dojść krótkim szlakiem wzdłuż kanionu z Visitor Center. Pada, zdjęcia będą kiepskie, szkoda. Płyniemy do ostatniego postoju na wyspie, licząc, że zdążymy przed deszczem, niestety, oberwanie chmury. Przeczekujemy je na canoe pod rozciągniętą plandeką. Następnego dnia powrót do cywilizacji, co z jednej strony jest faktem smutnym, ale z drugiej też ma swoje plusy...

    Na tę trasę mieliśmy cztery dni, po pięć – sześć godzin pływania dziennie, można ją pokonać spokojnie w trzy dni, a kajakarzom i dobrym wioślarzom na canoe nie zajmie więcej niż dwa dni.

Joanna Wasilewska

Fot. A. Jasiński/J. Wasilewska

Opisując Państwu prowincyjny park French River i park narodowy Georgian Bay Islands, pominęłam bardzo piękne miejsce położone między nimi, jakim jest Massasauga Provincial Park o powierzchni ponad 13 tys. ha, oprócz charakterystycznych dla zatoki jez. Huron - Georgian Bay - granitowych wysp, obejmujący śródlądowe jeziora o zalesionych brzegach

Canoe, a ze względu na zmienną pogodę i duże fale bezpieczniej kajakiem, zwiedzić go można, startując z dwóch punktów, południowego, od razu prowadzącego w otwarte wody Georgian Bay do granitowego krajobrazu Tarczy Kanadyjskiej, i z północnego, który do wód Georgian Bay wiedzie przez malownicze śródlądowe jeziora o dziesiątkach zatok i odnóg. Ten krajobraz wykreowany został przez lodowiec tak jak całe wybrzeże Georgian Bay. Na terenie parku znaleziono ślady działalności różnych indiańskich kultur z okresu 1000 lat przed Chrystusem. Po dotarciu w te rejony białego człowieka, stał się miejscem pierwszego osadnictwa związanego z przemysłem drzewnym i turystyką oraz miejscem działalności kopalń miedzi i złota (te pojawiły się tu na krótko na przełomie XIX i XX w., ślady jednej z nich można zobaczyć na Anthony Island na Spider Lake).
Wymienione wyżej parki powstały wiele lat temu, Massasauga Park utworzono stosunkowo niedawno, bo ok. 20 lat temu. W jego powstaniu mam malusieńki udział, bo pływałam tu w czasach, kiedy te tereny były jeszcze ziemiami Korony. Nie było tu parku, nie było kempingów, nie było rezerwacji, nie było regulacji, namiot stawiało się, gdzie człowiekowi przyszła ochota, a wolność czuło się każdą komórką. Brałam udział w rządowym projekcie tworzenia parku, zaznaczając na mapie najpiękniejsze miejsca do kempingowania w jego zachodniej części, tej najbardziej wysuniętej w zatokę.

Nad naszymi wyprawami do Massasauga Park ciąży jakieś niewytłumaczalne fatum. Dwa lata temu z Andrzejem zorganizowaliśmy wyjazd dla dużej grupy osób. Nic z tego nie wyszło – porywisty wiatr. Rok temu kolejną, już mieliśmy załadowane canoe na samochody, gdy przyszedł ranger i obwieścił, że niestety, wejście do parku zamknięto z powodu sztormu. W tym roku organizatorem był Tomek, mieliśmy nadzieję, że będzie miał szczęśliwszą rękę.

Startujemy z północnego wejścia do parku. Jesteśmy umówieni w osiem osób (w tym dwóch ok. 10-letnich chłopaków) plus dwa koty, o 9 rano w White Squall Paddling Centre, wypożyczalni na Carling Bay Rd., która odchodzi od drogi 559, tej prowadzącej do Killbear Park. Mimo że położona trochę za Massasauga Park, jest bardzo wygodna. Poprzednio wypożyczaliśmy canoe w Oastler Provincial Park, ale tam trzeba je oddać do godz. 14.00 – urzędnicy ontaryjscy myślą. Wypożyczamy canoe, jak wiele razy przedtem, ale tym razem zaczyna się źle. Młody facet informuje nas, że to jest "very, very expensive canoes" i mamy dbać o nie z największą starannością. Informuje nas też, że kosztowało 3,5 tys. dol. Facet gada jak robot, słowa "very, very expensive" powtarzają się z sześć razy, za ostatnim wymieniona cena wzrasta do 4 tysięcy. Facet, myślę w duchu, bierzecie ponad 40 dol. za dzień, w wypożyczalni samochodów biorą tyle samo, a auto kosztuje min. 30 tys. Nie pozwala nam samym zainstalować canoe. Już widzę, że robi to źle. Zwraca Edycie uwagę, żeby nie opierała wiosła o ziemię, bo to "very, very expensive paddle". Facet ogląda canoe i wpisuje ich stan w dokumenty. Wiedzeni jakimś samozachowawczym instynktem, wypatrujemy dwie ryski na nowej łodzi. Wpisuje to do papierów, co – jak się później okaże – nas uratuje. Na koniec jeszcze jedna niespodzianka, dostajemy dużą torbę, w niej gąbki i drewniane belki. Wyjaśnia, że gąbki służą do mycia canoe, jak nie, to zapłacimy 10 dol. ekstra, a belki do wciągania canoe na brzeg, żeby się nie porysowało. Czy on sądzi, że będziemy te belki taszczyć przez przenoski? Z trudem powstrzymujemy się od śmiechu.

Wreszcie widać canoe. Z Edytą lepiej. Rangersi zajęli się nią troskliwie, dali jej nawet prywatny numer telefonu do siebie. Dobrze wiedzieć, że w razie czego trzeba najpierw do nich dzwonić, to skraca czas oczekiwania, bo z pogotowia i tak się będą z nimi najpierw kontaktować, a wezwana pomoc przyszłaby dopiero po mniej więcej 50 minutach. Uczulenie przeszło. Rangersi przypływają do nas na kemping sprawdzić, jak Edyta się czuje. Jeden dostrzega Pimpka, zdumiony upewnia się, czy to kot (więcej o kotach nie będzie, bo były głosy, że za dużo o nich w moich tekstach).
Idziemy spać wcześnie, bo z powodu suszy w całym południowym Ontario obowiązuje zakaz palenia ognisk. Noc tak gorąca, że nie można spać. Zasłaniają nas tylko siatki. Burze przechodzą jedna za drugą. Zrywa się silny wiatr. Nie taka była prognoza pogody. Liczymy, że do rana przejdzie. Rano, niestety, wiatr coraz silniejszy. Dopływamy do drugiego miejsca kempingowego, jeszcze bardziej urokliwe niż pierwsze. Na niewielkiej zatoczce tworzą się białe bałwanki. Wyobrażam sobie, co się dzieje na otwartych wodach Georgian Bay.
Pech nas nie opuszcza. Plan przepłynięcia Spider Lake, krótkiej 100-metrowej przenoski i penetrowania granitowych skałek na Georgian Bay stoi pod znakiem zapytania. Podejmujemy pierwszą próbę, udaje nam się wypłynąć z zatoczki, ale po kilkuset metrach zawracamy, robi się naprawdę niebezpiecznie. Po paru godzinach kolejna próba, tak samo nieudana.

Wiemy też, że Polacy poznani na przenosce z wizytą nie przypłyną, z dziećmi nie będą ryzykować. Nie ma wyjścia, dzień spędzamy na kempingu, bardzo rozczarowani, że planu nie udało się zrealizować, z nadzieją, że jutro wiatr ucichnie i uda się wrócić. Pozostaje nam pływanie w osłoniętej od wiatru zatoczce w bajecznie ciepłej wodzie i kontemplowanie pięknych widoków w miłym towarzystwie. Czy to mało? To i tak wiele, ale czujemy jakiś niedosyt. Następnego dnia wiatr powoli ucicha i woda staje się gładka, Massasauga kolejny raz robi nam na złość. Oddajemy łodzie, w wypożyczalni starsza kopia młodego robota wodzi palcami po rysach na canoe Janka, ale w końcu akceptuje, w dokumenty wpisane dwie rysy, ale nie wiadomo, które są nowe, a które stare. Tomek z kamienną twarzą informuje, że nigdy więcej od nich nic nie wypożyczymy. Robot starszy powtarza jak mantrę, że przeprasza, ale to "very, very expensive canoe". Bobra nie widzieliśmy.
O pływaniu z południowej strony parku mam nadzieję opowiedzieć Państwu niebawem.

Joanna Wasilewska
Zdjęcia: Joanna Wasilewska/Andrzej Jasiński

Dojazd z Toronto do Massasauga Park, wejścia północnego: Hwy 400 na północ w stronę Parry Sound ok. 220 km, ok. 3 godzin, zjeżdżamy za znakami na Oastler Provincial Park, tam w biurze rejestrujemy się, z parku w lewo w Oastler Drive Park, w prawo w James Bay Junction South ok. 1,5 km, skręcamy w lewo w Blue Lake Rd., jedziemy ok. 5 km do Three Legged Lake Rd., nią do punktu startu na plaży. Wyładowujemy rzeczy, a samochód odstawiamy na parking powyżej, parking przy jeziorze tylko dla właścicieli cottage'ów. Rezerwacja miejsc w interiorze tylko przez telefon w Ontario Parks pod nr 1-888-668-7275, rezerwacja canoe w Oastler Park pod nr 705-378-2401. Na mapie parku z tyłu zaznaczone są koordynaty każdego campsite i przenoski do GPS-u. Z północnego wejścia nie można zwiedzać parku w jeden dzień, trzeba mieć wykupiony campsite przynajmniej na jedną noc. Radzę rezerwację z dużym wyprzedzeniem, park jest ostatnio bardzo oblegany.

French River to 105-kilometrowa rzeka, ok. 300 km od Toronto, stanowiąca tradycyjną drogę wodną między jeziorem Nippising a jeziorem Huron, używali jej Indianie, spławiano nią drzewa, a w XX w. odkryto piękno charakterystycznego krajobrazu Tarczy Kanadyjskiej. Stała się rajem dla wędkarzy, zaczęto tu budować cottage'e i przystanie, potem utworzono park prowincyjny, wciśnięty między tereny indiańskich rezerwatów. W latach 80. uznano ją za dziedzictwo narodowe Kanady. W swej delcie French River przedziera się przez skały uformowane 900-1600 milionów lat temu przez lodowiec, który ścierał je, miażdżył, kruszył, wygładzał. Masy wody French River, szukając ujścia do Georgian Bay, rozdzielają się, tworząc labirynt odnóg, kanałów, zatok, zatoczek, jeziorek, wodospadów i bystrz.

W Hartley Bay Marina na pomoście wodujemy canoe. Załadunek sprzętu na cztery dni. Możemy płynąć spokojnie, kontemplując widoki, bo nasz kolega Tomek, organizator wyprawy, trasę zaplanował tak, żebyśmy mieli jeden dzień w zapasie. Spieszymy się tylko na starcie, bo gzy tu tną okrutnie. Jest nas tym razem sześć osób plus dwa koty. Ponieważ to już prawie Georgian Bay i częste są tu bardzo silne wiatry, koty ubrane w kapoki. Wprawdzie umieją pływać, ale wiek już poważny, wolimy dmuchać na zimne. Koty, i do tego w kamizelkach, jak zawsze budzą sensację. Jak zwykle odpowiadamy na pytania, czy są tresowane i czy nie uciekną. Siedzą przy plecakach, czekając grzecznie na załadunek, mimo że obok szaleje po pomostach wielki mokry pies Rosjan, którzy o psie na smyczy czytali tylko w bajkach. Robimy kotom schowanko w canoe ze złożonej na pół karimaty. Nie będą siedziały na zimnym dnie, woda ich nie podleje, a nad nimi będzie daszek. Fifka jest czarna, słońce upiekłoby ją żywcem.
Wiosła w wodę i ruszamy. Najpierw przepłynąć musimy Hartley Bay i pełną cywilizację, cottage przy cottage'u. Wiele tu motorówek, połowa ich właścicieli prawdopodobnie nigdy nie siedziała w canoe. Przelatują tuż obok nas na pełnym gazie, musimy ustawiać canoe do fali. Ci bardziej zorientowani lub lepiej wychowani zwalniają, omijając nas szerokim łukiem i grzecznie pozdrawiając. Skręcamy w Wanapitei River. Dziwnie tu, płaskie brzegi, mokradła, liściaste drzewa z korzeniami jak mangrowce. Ale pusto i dziko, mimo że części rzeki nie obejmuje park prowincyjny. Udaje się nam zobaczyć czaplę na sośnie, rzadki widok. Stopniowo pojawiają się skaliste brzegi, dopływamy do French River Western Channel, a stąd wpływamy w Main Outlet. French River zamienia się w jezioro, zresztą trudno wyczuć czasami, że to w ogóle rzeka. Tu mamy pierwszy kemping. Już skały, ale zalesione. Dużo miejsca, piękny widok z namiotu. Chyba nie ma brzydkich miejsc kempingowych na French River. Koty szczęśliwe, że zdjęliśmy im kapoki. Fifka jednak obrażona, ma nas w nosie i chowa się do śpiwora, a Pimpek idzie zwiedzać obozowisko. Kąpiel, kolacja, błyskawiczna torebkowa pomidorowa z makaronem z polskiego sklepu, lepsza niż profesjonalne suszone jedzenie i tańsza, wieszanie plecaków z jedzeniem na drzewie przed niedźwiedziami, krótkie Polaków rozmowy przy ognisku. Dlaczego krótkie? O zachodzie słońca następuje zmasowany atak komarów. Czegoś takiego nie widziałam w życiu. Żadna siatka, żaden deet nie pomoże. Paniczna ucieczka wszystkich do namiotów. Tu dobijanie resztek. Na ściankach namiotu liczne plamy krwi z nasyconych potworów. Po co wieszać jedzenie na drzewie, przecież nie ma lepszego wabika dla niedźwiedzia niż zakrwawiony namiot. W powietrzu jazgot milionów skrzydełek. I noc, niestety na karimatach, twardo. Jak się ma koty, to dmuchane materace wykluczone.

Dzień drugi. Ruszamy rano, nie spiesząc się. Trochę się niepokoję, bo wiatr coraz silniejszy, a dzisiaj mamy wpłynąć na otwarte wody Georgian Bay, przepłynąć nimi parę kilometrów w lewo i wpłynąć pod prąd do kolejnej odnogi French River. Boję się płynąć otwartą wodą ze względu na koty. Mijamy tzw. Elbow. Wygląda jak rozgwiazda, rozchodzą się z niego ramiona rzeki we wszystkie strony, piękne miejsca kempingowe ze skałami łagodnie wchodzącymi do wody. Bez mapy ani rusz, łatwo się można zgubić nawet z nią. Tu pierwszy króciutki, 180-metrowy portage, czyli przenoska. Tuż przed nią ktoś woła z kempingu, że nie jest tak źle. Nie wiem, o co mu chodzi. Może trzeba wciągać canoe na skały na przenosce? Wypakowujemy się, koty idą same. Droga łatwa. Pakujemy się. I widzę, o czym facet mówił. Nie dopatrzyliśmy się na mapie, a jest zaznaczone, "rapids". Szeroka rzeka nie była w stanie pokonać stromych skał i zacieśniła się nagle w kilkunastometrowym wyżłobieniu, spiętrzając się gwałtownie. Spad nieduży, ale jest. Nie ma go jak obejść, trzeba przepłynąć. Edyta z Tomkiem idą na piechotę zobaczyć, którędy najlepiej go pokonać. Chcą nam też zrobić zdjęcie. Andrzej nie chce czekać. Płyniemy. W ostatniej chwili zdejmuję karimatę przykrywającą koty, na wypadek wywrotki, żeby ich nie zablokowała pod canoe. To pierwszy błąd. Wybieramy środek nurtu, oceniając, że nie ma tam kamieni. Błąd drugi. Spadamy z nurtem. Canoe gwałtownie pchnięte siłą wody zanurza się, fale wlewają się dokładnie pośrodku łodzi, kompletnie zalewając odkryte koty. Ale przepłynęliśmy. Za nami płyną Zygmunt z Bogdanem i Edyta z Tomkiem. Po naszych doświadczeniach wybierają trasę bokiem i przepływają bez problemów. Umoczone koty wyłażą na plecaki, nie chcą siedzieć w wodzie. Nie mamy jak jej jak wylać, brzegi niedostępne. Odnoga rzeki przechodzi w prosty kanał otoczony wysokimi pionowymi skałami z prawej, niskimi z lewej strony, charakterystyczny efekt działania lodowca. Wychodzi wprost na otwarte wody Georgian Bay. Tu już naprawdę wieje, zaczynamy mieć problemy z ustawieniem canoe pod fale. Płyniemy blisko brzegu, na wypadek wywrotki.
Mijamy kilka cottage'ów, zardzewiałe resztki jakiejś maszyny parowej po lewej stronie, ginące ślady istniejącego tutaj w XIX w. miasteczka, potem robi się dziko. Na prawym brzegu dwa niedźwiedzie. Kilkanaście metrów przed nami rzekę przepływa łoś. Fantastyczny widok. Nie wytrzymuję, wyciągam aparat. Canoe się obraca, Andrzej krzyczy, żebym wiosłowała, bo nas wywali. Usiłuję wiosłować i robić równocześnie zdjęcie. Łoś jest, ale nieostry oczywiście. Szkoda. Mimo wiatru Tomek decyduje, że pokonujemy otwarte wody Georgian Bay, bo jutro może być gorszy wiatr. O dziwo, powoli się uspokaja. Już bez strachu spokojnie mijamy dziesiątki wysepek. Na niektórych malutkie niepozorne stare domki. Nie wiem, jak tu wytrwały dziesiątki lat, że ich wiatry nie zdmuchnęły. Domki wyglądają na nędzne, ale wiem, że taka wysepka z chatką kosztuje tu miliony dolarów.

Dzień trzeci. W gąszczu granitowych wysepek szukamy drogi do Bass Lake i French River Eastern Outlet. Nie czuć zupełnie, że płyniemy pod prąd. Im dalej w głąb lądu, tym więcej białych sosen na skalistych wysepkach. Potargane wiatrem, gałęzie dramatycznie wykrzywione w stronę lądu. Niby są charakterystycznym elementem Tarczy Kanadyjskiej, ale mi przypominają jedwabne japońskie malowanki. Docieramy do drugiej przenoski, 260 metrów. Malowniczy wodospad wypryskuje ze skał. Stary pomost z drabinką, kiedyś tu ludzie używali życia. Bogdan w krzakach wynajduje taczki, widać służą właścicielom cottage'ów do przewożenia rzeczy, pozwalamy sobie je wykorzystać do przewiezienia plecaków. Po drugiej stronie opuszczone kabiny. Stare domki z pootwieranymi drzwiami i wybitymi oknami. Naprzeciwko skały. Nie ma tu już ludzi. Piękne miejsce. Jest tak gorąco, że włazimy w ubraniu do wody. Docieramy ponownie do The Elbow, skręcamy w prawo i docieramy do kempingu na wysokiej skale. Koty zwiedzają okolicę. Tu część ekipy włazi do wody, my płyniemy na obserwację wykluwających się ważek i penetrację okolicznych skałek. Wieczorem jesteśmy przygotowani, ognisko wcześniej, po dziewiątej oczekujemy komarzego ataku – jest jak w banku, o zachodzie. Uwaga nadchodzi, koma trzy. Nie ma wyjścia, jak dzieci przed dziesiątą idziemy spać. Dzień czwarty – powrót. Okazuje się, że piętnaście minut od nas była marina, gdzie można było kupić lody, gdyby człowiek wiedział... Przez Wanapitei Bay i potem Hartley Bay wracamy do mariny, ale delta French River jest wielka, mnóstwo nowych tras przed nami...

Dojazd do Hartley Bay Marina, punktu startu i punktu docelowego. Z Toronto ok. 300 km: hwy 400 jedziemy na północ w stronę Sudbury. 400-tka zamienia się w hwy 69 w Parry Sound. Jedziemy dalej, mijamy most na French River (tu jest nowy budynek Visitor Centre, gdzie możemy kupić mapy, zezwolenie i zasięgnąć informacji), po lewej zobaczymy French River Trading Post. Za nim skręcamy w lewo w Hartley Bay Road, nią jedziemy do samego końca ok. 15 min. Tu jest marina. Z Toronto zajmie nam to ok. 3,5 – 4 godz. W tej marinie możemy zarezerwować canoe. Ceny: parkowanie samochodu 10 dol. za dzień, canoe 30 dol. za dzień (jeśli oddamy przed godz. 10.00 rano, nie policzą nam za ten dzień, płatność po powrocie). Tel. do mariny: 705-857-2038. Startować można z innych marin. We French River Provincial Park nie ma rezerwacji, mimo że kempingi są numerowane, zezwolenie (permit) wykupuje się w marinach zaznaczonych na mapie jako "acces point" lub w Visitor Centre przy moście, kosztuje ok. 12 dol. za dzień.

Joanna Wasilewska
Zdjęcia: Joanna Wasilewska/Andrzej Jasiński